“Zengezur, Ermenistan ile ilgili bir sorun değil. Zengezur koridoru, İran ile ilgili bir sorun. Yani, halkının kahir ekseriyeti Müslüman olan iki ülke… Burada İran’ın böyle bir tavır içerisinde olması, gerek Azerbaycan’ı gerekse bizi üzüyor. Aslında onları da üzmesi lazım… Temenni ederim ki bu sıkıntıyı da kısa zamanda aşarız. Buna olumlu yaklaşmış olsalar, bugün gerek karayolu gerekse demiryoluyla Türkiye-Azerbaycan-İran birbiriyle bütünleşmiş olur ve belki de Pekin-Londra hattı da açılmış olur.”
Bunlar, Recep Tayyip Erdoğan’ın yeniden Cumhurbaşkanı seçilmesi münasebetiyle yaptığı KKTC ve ardından Azerbaycan ziyareti dönüşünde gazetecilere aktardığı Zengezur Koridorunun önemini vurgulayan sözleridir.
İran cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin birkaç hafta önce Güney Amerika ülkelerine yaptığı ziyaret sırasında yazar ve akademisyen olan eşi Cemile Alamolhoda’nın bir Venezuela kanalına verdiği röportajda “Moğollar ve Türkler İran’ın daimi düşmanlarıdır” sözlerine oldukça içerlenmiş anlaşılan, Cumhurbaşkanı Erdoğan.
İsrail-Azerbaycan yakın ilişkisine rağmen, Türkiye’nin her koşulda Azerbaycan’ı kardeş bilip kollaması, İran’ı çok rahatsız etmektedir. Karabağ savaşı sırasında Türkiye ve İsrail Azerbaycan’a doğrudan destek verirken, İran da Ermenistan tarafında yer almıştı. Hem İran hem de İsrail, siyasi varlıklarını birbirlerine karşı sürdürdükleri düşmanca tutumlarla beslemektedirler çünkü.
***
Türkiye’nin doğu ucundaki Iğdır’dan geçen karayolunu takip ederek, yaklaşık 60 kilometre güney doğuya doğru giderseniz; sol tarafınızda Ermenistan, sağ tarafınızda İran toprakları arasından, ortalama 5 kilometre genişliğinde Türkiye’ye ait olan dar bir koridora girersiniz… Sol tarafınızdaki Türkiye-Ermenistan sınırını çizen Aras Nehri’ni izleyerek, takriben 25 kilometre daha yol alırsanız; Azerbaycan’a bağlı özerk bir statüyle yönetilen Nahçivan’a açılan Dilucu Sınır Kapısına varırsınız.
Bu 25 kilometre uzunluğunda ve 5 kilometre genişliğindeki dar toprak parçasının Mustafa Kemal Atatürk tarafından kendi parası ile İran’dan satın alındığı rivayet edilir… Ruslarla yapılan Moskova görüşmelerinde; Nahçivan’ın Azerbaycan’a ait olması gereğini ısrarla savunan Ulu Önder, sonunda bunu kabul ettirmeyi başararak aslında yüz yıl sonrasının hesabını yapıyordu… İran’dan bu koridoru satın alırken; Orta Asya’daki Türk devletlerinin, bir gün gelip Nahçivan üzerinden Türkiye’ye bağlanacağından çok emindi çünkü...
Bu yol, Dilucu Sınır Kapısı’ndan bir köprü ile Aras’ı geçerek, Nahçivan içerisinden, Aras’ın İran-Nahçivan sınırını oluşturduğu 150 kilometrelik hat boyunca, Ermenistan sınırına kadar gider… Ermenistan’ın güney sınırları paralelinde devam eden yol, 35 kilometre sonra Azerbaycan’a varır… Azerbaycan, Orta Asya’daki diğer Türk devletlerine Hazar Denizi üzerinden kolaylıkla ulaşılabilen bir konumdadır… Yani bu hat sayesinde, Orta Asya’daki herhangi bir Türk Devleti, herhangi bir engelle karşılaşmadan Türkiye üzerinden Avrupa Kıtası’na ulaşabilme şansına sahip olabilir.
Ermenistan’ın güneyinde bulunan Nahçivan’ı Azerbaycan’a bağlayan ve Zengezur diye bilinen bu topraklar; Orta Asya’daki Türk Devletleri’nin, Türkiye ile irtibatını kesmek için yüz yıl önce Sovyet Rusya’nın diktatörü Stalin tarafından Azerbaycan’dan alınıp Ermenistan’a verilmişti.
Ancak Azerbaycan’ın zaferi ile sonuçlanan 44 günlük Karabağ savaşından sonra Rusya gözetiminde Azerbaycan ve Ermenistan arasında 11 Kasım 2020 tarihinde imzalanan ateşkes antlaşmasına göre, Dağlık Karabağ’ı Ermenistan ile irtibatlandıran Laçin ve Nahçivan’ı Azerbaycan ile irtibatlandıran Zengezur koridorlarının açılması karara bağlanmıştı… Laçin koridorunun açılmış olmasına rağmen, Zengezur koridoru Ermenistan, Rusya ve İran’ın engellemeleri nedeniyle bir türlü açılamamaktadır.
Ermenistan yönetimi konuya olumlu yaklaşım gösterirken ne Rusya ne de İran, Zengezur koridorunun açılarak Türk Devletleri’nin, özellikle de İran’ın kuzeyinde yaşayan 40 milyon Türk’ün bu hat üzerinden Türkiye ile olan ilişkilerinin gelişmesini istemiyor.
Halbuki Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söylediği çok açık ve net… Elinize bir cetvel alıp Pekin’den İstanbul’a kadar çizeceğiniz hat, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Azerbaycan, İran, Ermenistan ve Nahçivan’dan geçecektir… Sonra da Bulgaristan üzerinden diğer Avrupa ülkeleri ve İngiltere’nin başkenti Londra…
Yani Pekin-Londra hattı… Her şey Zengezur’un açılmasına bağlı… Kazanan, hat üzerindeki ülkeler olur… Kazanan Türk Devletleri Teşkilatı olur… Türkiye Yüzyılını, yahut da Türk Dünyası Yüzyılını oluşturabilme şartlarından birisi de budur.
Günün Sözü
En zor şey, harekete geçmek için karar vermektir. Gerisi sadece azimdir.